Halina Gromek
pedagog, specjalista ds. terapii psychopedagogicznej
Poradnia Psychologiczna-Pedagogiczna w Olkuszu
Uczeń z dysleksją w szkole
O dysleksji rozwojowej mówimy wówczas, gdy:
– trudności dziecka mają wąski zakres tj.dotyczą czytania i pisania;
– uczeń osiąga dobre i bardzo dobre wyniki w nauce z większości przedmiotów;
– dziecko cechuje dobra motywacja do nauki i ćwiczeń;
– środowisko rodzinne stymuluje rozwój poznawczy dziecka;
– opóźnienie w zakresie czytania i pisania musi mieć charakter istotny.
– trudności dziecka nie są wynikiem złego funkcjonowania narządów zmysłu
(np. niedosłuchu, niedowidzenia) lub poważnych schorzeń neurologicznych;
– uczeń prezentuje przeciętny, a najlepiej ponadprzeciętny poziom sprawności intelektualnej
– dziecko poddane jest systematycznemu nauczaniu szkolnemu wg. obowiązującego programu
Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci są zazwyczaj rozpoznawane dopiero po rozpoczęciu
nauki w szkole. Pewność w tym względzie nabywa się po wstępnym okresie nauczania, gdy trudności te okazują się uporczywe i nie znikają pod wpływem zwykłych zabiegów pedagoga, nauczycieli i dodatkowej pomocy w nauce.
Symptomy dysleksji rozwojowej można zaobserwować w nabywaniu umiejętności szkolnych; czytaniu i pisaniu.
1.Czytanie
Nasilone trudności w nauce czytania, pojawiające się w jednej z form:
– mało błędów, lecz wolne tempo czytania, prymitywna technika (głoskowanie lub sylabizowanie z wtórną syntezą słowa),
słabe rozumienie tekstu;
– bardzo szybkie tempo czytania, lecz z wieloma błędami, domyślanie się treści na podstawie kontekstu, często
niewłaściwe i słabe rozumienie przeczytanego tekstu; albo występowanie pojedynczych objawów:
– niewłaściwe tempo czytania;
– nieodpowiednia do poziomu edukacji technika czytania;
2.Pisanie
a)Trudności z opanowaniem poprawnej pisowni związanej z opóźnieniem rozwoju funkcji wzrokowych
(spostrzegania wzrokowego i pamięci wzrokowej), przejawiające się jako:
– popełnianie błędów podczas przepisywania tekstów ze wzoru;
– trudności z zapamiętaniem alfabetu;
– trudności z zapamiętaniem kształtu rzadziej występujących liter lub liter o skomplikowanej strukturze (np. F, H, Ł, G)
– mylenie liter podobnych pod względem kształtu (np. l-t-ł, m-n, u-y, o-a-e, a-ą, e-ę);
– mylenie liter indentycznych, lecz inaczej położoych w przestrzeni (np. p-b-d-g, m-w, n-u).
b)Trudności z opanowaniem poprawnej pisowni związanej z opóźnieniem rozwoju funkcji słuchowo-językowych
(przede wszystkim aspekt fonologiczny funkcji językowych, czyli spostrzegania słuchowego dźwięków mowy,
a także uwaga i pamięć fonologiczna):
– nasilone trudności w pisaniu ze słuchu (dyktanda);
– mylenie liter odpowiadających głoskom podobnych pod względem słuchowo-artykulacyjnym (np. głoski z-s, w-f, k-g);
– trudności z zapisywaniem zmiękczeń, mylenie głosek i-j;
– trudności z zapisywaniem głosek nosowych: ą-om, ę-en;
– częste opuszczanie, dodawanie, przestawianie, podwajanie liter i sylab;
– pisanie wyrazów bezsensownych.
c)Trudności z opanowaniem poziomu graficznego pisma związane z opóźnieniem rozwoju ruchowego i koorydynacji
wzrokowo-ruchowej, przejawiąjące się jako:
– nieprawidłowe trzymanie narzędzia graficznego (ołówka, pióra);
– nadmierne ściskanie pióra podczas pisania oraz nieprawidłowy (nadmierny lub zbyt słaby) nacisk pióra na papier;
– wolne tempo pisania, szybkie męczenie się reki;
– niekształtne litery;
– nieprzestrzeganie liniatury;
– nieprawidłowe łaczenie liter;
– mało czytelne pismo.
W pracy z dzieckiem dyslektycznym w procesie lekcyjnym nauczyciel może skorzystać z poniższych wskazówek:
1)Należy dotosować wymagania w zakresie czytanie i pisania do faktycznych możliwości dziecka:
– przy czytaniu nie zwracać przesadnej uwagi na dykcję i interpunkcję;
– unikać sprawdzania umiejętności pisania i czytania przy całej klasie;
– w przypadku pisania ze słuchu dobierać tekst o mniejszym stopniu trudności, stosować wolne tempo dyktowania,
wydłużać czas na prace pisemne;
– przeprowadzać z dzieckiem analizę i syntezę trudniejszych słów;
– nie zwracać uwagi na tempo pisania, poziom graficzny pisma;
– dążyć do wyćwiczenia uiejętności przekazywania swoich myśli w formie pisemnej.
2)Należy indywidualizować metody i formy pracy:
– wykorzystywać uczenie polisensoryczne angażujące wiele zmysłów:słuch, wzrok, dotyk, ruch, itp.
– stosować niekonwencjonalne metody wykorzystujące m.in. właściwości mechanoreceptorów skórnych,
których największa gęstość znajduje się w opuszkach palców. Przykłady ćwiczeń:
- Pisanie palcem po tacy, której powierzchnia pokryta jest warstwą kaszy lub mokrego piasku;
- Pisanie palcem po ławce;
- Obwodzenie palcem napisu na powierzchni perforowanej;
- Układanie wyrazu z liter przestrzennych (drewnianych,plastikowych, z papieru) i obwodzenie palcem
po wykonanym napisie;
- Pisanie metodą kalkowania;
- Wyklejanie napisu plasteliną i obwodzenie po nim palcem.
– wykorzystywać kolory w zapamiętywaniu wyrazów np.
- Pisanie ze zróżnicowaniem kolorystycznym sylab;
- Łączenie liter wykropkowanego na kolorowo wyrazu.
LITERATURA:
Bogdanowicz M., Metoda dobrego startu . Warszawa 1989, WSiP.
Bogdanowicz M., Leworęczność u dzieci. Warszawa 1989, WSiP
Bogdanowicz M., Adryjanek A., Uczeń z dysleksją w szkole Gdynia 2004, OPERON
Czajkowska I.,Herda K.,Zajęcia korekyjno-kompensacyjne w szkole. Warszawa 1965, PWN
Gąsowska T., Pietrzak-Stępkowska Z., Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu. Warszawa 1994, WSiP
Jastrząb J., Usprawnianie funkcji percepcyjno-motorycznych u dzieci dyslektycznych. Toruń 1984
Saduś Z., Zeszyty do nauki ortografii dla uczniów starszych klas szkoły podstawowej i szkół ponadpodstawowych.Opole 1994, Wyd.Oświatowe „Promyk”
Zakrzewska B., Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu. Warszawa 1976, WSiP
Zakrzewska B., Trudności w czytaniu i pisaniu. Warszawa 1996, WSiP
STRONY I SERWISY POŚWIĘCONE TERAPII PEDAGOGICZNEJ