Uczeń słabowidzący w szkole

Najczęstsze wady i schorzenia wzroku występujące u dzieci  to krótkowzroczność, dalekowzroczność, astygmatyzm, zez oraz- rzadziej-  schorzenia typu jaskra, zaćma, retinopatia wcześniacza, czy cukrzycowa.

Nauczyciel uczący dziecko słabowidzące powinien mieć na uwadze fakt, iż uczeń taki funkcjonuje w nieco inny sposób niż jego rówieśnicy i może w trakcie nauki szkolnej napotykać pewne trudności, które wpływać będą na jego zdolności przyswajania wiedzy, koncentrację uwagi, czy motywację do nauki.

Trudności, jakie w nauce szkolnej napotyka uczeń słabowidzący:

– niechęć do pracy wzrokowej, drażliwość

– skrócony czas koncentracji uwagi, męczliwość, wolne tempo pracy

– problemy z wychwytywaniem i dostrzeganiem istotnych bodźców wzrokowych

– zaburzona orientacja i wyobraźnia przestrzenna oraz koordynacja wzrokowo- ruchowa

– niższa szybkość, sprawność i precyzja wykonywanych czynności

– możliwa zaburzona lateralizacja

– brak trwałej pamięci wzrokowej

– zaburzone postrzeganie relacji przestrzeni i głębi (zaburzona stereopsja)

– mylenie liter o podobnych kształtach

– mylenie wyrazów o podobnej strukturze

– przestawianie liter

– nieprawidłowa technika czytania

– brak rozumienia tekstu w całości

– wolniejsze tempo czytania związane z problemami w spostrzeganiu całego wyrazu, zdania

– problemy z rozumieniem tekstu (konieczność koncentracji na postrzeganiu kształtu poszczególnych liter)

– możliwe trudności w pisaniu z uwagi na obniżoną sprawność spostrzegania i zakłóconą koordynację wzrokowo – ruchową (obniżona grafomotoryka)

– możliwe popełnianie wielu błędów: przestawianie, mylenie, opuszczanie liter, błędy ortograficzne, złe rozplanowanie stron w zeszycie (podobne do dyslektyków)

– problemy z czytaniem obszernych tekstów, długich ciągów działań matematycznych i wzorów chemicznych, map

– problemy z właściwym postrzeganiem i zapamiętywaniem figur geometrycznych

– trudności w nawiązywaniu kontaktów, nieśmiałość, zaniżona samoocena

– możliwe zaburzenia integracji sensorycznej (system dotykowy, przedsionkowy, proprioceptywny).

 

Uczeń słabowidzący wymaga dostosowania wymagań oraz form i metod pracy do swoich możliwości. Dostosowanie to obejmuje:

  1. Kierowanie się w procesie dydaktycznym następującymi zasadami: zapewnienie bezpieczeństwa, indywidualizacja, stopniowanie trudności, zmienność rodzaju zajęć, kształtowanie pozytywnej motywacji, optymizm pedagogiczny
  2. Uwzględnianie w procesie nauczania diagnozy stanu i możliwości ucznia
  3. Dostosowanie przestrzeni fizycznej i miejsca pracy ucznia:
  • usytuowanie- najczęściej w pierwszej ławce, na środku, z dogodnym dostępem do tablicy
  • oświetlenie zgodne z zaleceniami lekarza okulisty
  • zapobieganie olśnieniom- wyposażenie w systemy ograniczające przepuszczalność i natężenie światła (np. żaluzje, rolety)
  • osłonienie źródeł światła
  • niektórych sytuacjach- zachęcenie ucznia do korzystania z przesłon osobistych (okulary przeciwsłoneczne, daszki itp.)
  • zlikwidowanie błyszczących, odbijających światło powierzchni (zastosowanie matowych nakładek na biurko, wykładziny dywanowej na odbijającą światło podłogę)
  • ściany pomalowane na kolory jednolite farbą matową
  • tablica ciemnozielona lub czarna, matowa (nie powinna być biała i błyszcząca)
  • oznaczenie ciągów komunikacyjnych, gablot, kantów itp.- ćwiczenia orientacji w przestrzeni

–      ład i porządek w klasie- ławki i krzesła równo postawione, zamknięte drzwi od szafek, plecaki nie leżą w przejściu, drzwi zawsze otwarte lub zamknięte itp. (należy informować ucznia o każdej zmianie!)

–      pomoce optyczne (np. lupka, powiększalnik elektroniczny, powiększony druk, komputer/ laptop z programem powiększającym obraz na ekranie i modułem udźwiękawiającym, specjalistyczne klawiatury i naklejki na klawiaturę, syntezator mowy, drukarka laserowa)

–     zwracanie uwagi na szybką męczliwość dziecka związaną ze zużywaniem większej energii na patrzenie i interpretację informacji uzyskanych drogą wzrokową (wydłużanie czasu na wykonanie określonych zadań), drażliwość, wolniejsze tempo pracy

–    dodatkowe omawianie i objaśnianie zadań z treścią, którym dla lepszego zrozumienia towarzyszą odpowiednie rysunki czy ilustracje

–     korzystanie z map o mniejszej ilości szczegółów

–     zeszyty z powiększoną liniaturą i kratką, zaadaptowane podręczniki

–      zapewnienie możliwości nagrywania dłuższych tekstów z podręczników, by uczeń mógł uczyć się, przesłuchując je

–     umożliwić korzystanie z nagrań lektur (audiobooków)

–     pozwolić na pisanie dłuższych prac pisemnych na komputerze

–    słowne objaśnianie wszystkiego, co ma zrobić uczeń, aby w pełni mógł uczestniczyć w zajęciach

–    uwaga na prawidłowy przebieg relacji rówieśniczych

–    współpraca z rodzicami/ opiekunami dziecka

Zrozumienie specjalnych potrzeb ucznia słabowidzącego oraz trudności, jakie może on napotykać podczas nauki szkolnej, okazanie mu życzliwości  i wsparcia korzystnie wpływa na motywację dziecka do nauki oraz pomaga mu osiągnąć sukces szkolny na miarę własnych możliwości.

oprac. Aleksandra Krysztoforska, psycholog tyflopedagog PPP w Olkuszu