Złość rodzicielska – jak do niej dochodzi?
W literaturze możemy spotkać różne opisy złości w relacjach rodzic – dziecko. Jeden z nich zakłada, że najpierw pojawia się stres. Jednak sam stres nie wywołuje złości. Potrzebne są dodatkowo tzw. „myśli – zapalniki”. Co to takiego? Krótko mówiąc, jest to sposób interpretowania sytuacji, myśl, która wywołuje zdenerwowanie. Jeśli jako rodzice chcemy zmniejszyć poziom odczuwanej złości możemy zmienić nasze myślenie i neutralizować myśli – zapalniki. Dzięki temu łatwiej nam będzie zapanować nad własnymi reakcjami. W tym celu powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na myśli, które pojawiają się w momencie, gdy zaczynamy się irytować.
Poniżej przedstawiono 3 grupy myśli – zapalników. Nie jest to oczywiście zamknięta lista, ale pomoże nam zobaczyć o jakiego typu myśli chodzi.
MYŚLI PRZYPISUJĄCE ZŁĄ INTENCJĘ
– robi to, żeby mnie zdenerwować
– prowokuje mnie
– chce, żebym się wściekł/a
– sprawdza, na ile może sobie pozwolić
– robi to, aby specjalnie wyprowadzić mnie z równowagi
– wykorzystuje mnie
– robi mi na złość/chce mnie zranić
MYŚLI WYOLBRZYMIAJĄCE PROBLEM
– nie mogę tego wytrzymać
– takie zachowanie jest niedopuszczalne
– tym razem przesadził/a
– nigdy mnie nie słucha
– jak śmie tak do mnie mówić/tak na mnie patrzeć
– wszystko zamienia w kłótnie/walkę/koszmar
MYŚLI ZAWIERAJĄCE NEGATYWNĄ OCENĘ
– tracę nad sobą panowanie
– to jest manipulacja
– jest leniwy/złośliwy/nieposłuszny/niewdzięczny/okropny/głupi/zepsuty/nie szanuje mnie
– świadomie jest niegrzeczny/zachowuje się idiotycznie
– nie obchodzi go/jej co się stanie/co czuję/czy kogoś krzywdzi
Diagnoza poziomu złości
Jeśli takie myśli lub wybuchy złości pojawiają się u nas często, to możemy sprawdzić indywidualny poziom odczuwanej złości rodzicielskiej. W tym celu należy uzupełnić załączony poniżej test. Na zakończenie podany jest sposób obliczenia wyniku i jego interpretacja.
Sposoby radzenia sobie ze złością
Zanim zareagujemy złością zatrzymajmy się i nazwijmy nasze myśli – zapalniki. Spróbujmy je zneutralizować. Poniżej znajduje się kilka wskazówek dzięki którym łatwiej nam będzie poradzić sobie ze złością.
| Myśli – zapalniki | Inny sposób myślenia o zachowaniu dziecka |
| Robi coś po to, żeby mnie wkurzyć. | Tak naprawdę nie chodzi o to, aby mnie zdenerwować. W ten sposób reaguje na jakiś problem. Czego potrzebuje? |
| Sprzeciwia mi się. | To naturalna impulsywność u dziecka. Nie potrafi zapanować nad swoją złością. Czego potrzebuje? |
| Chce doprowadzić mnie do szału. | To naturalne, stara się poradzić sobie jak umie. Nie robi tego przeciwko mnie. |
| Chce sprawdzić jak daleko może się posunąć. | Być może chce mnie sprawdzić, ale dam sobie z tym radę. Nie muszę się złościć. Sprawdzanie granic przez dzieci to naturalny etap rozwoju. (pamiętaj, że stawianie granic buduje poczucie bezpieczeństwa) |
| Świadomie chce mnie wyprowadzić z równowagi. | Jest teraz na etapie „nie będę Cię słuchać”, to naturalne. |
| Chce mnie wykorzystać. | Po prostu bardzo tego chce i próbuje to wymusić. Większość dzieci tak postępuje. Grunt to zachować poczucie humoru. |
| Robi to celowo, żeby mnie zranić/odegrać się na mnie. | W ten sposób radzi sobie z własnymi emocjami i potrzebami. To zachowanie nie jest skierowane przeciwko mnie. |
| Nie zniosę tego dłużej. | Spokojnie, poradzę sobie. Nie muszę się złościć. |
| Nigdy mnie nie słucha. | Ok, bez przesady, czasem mnie słucha czasem nie. Dzieci niekiedy się wyłączają, to normalne. Postaram się dotrzeć do niego bez złości. |
| Jest leniwe/złośliwe/nieposłuszne/głupie/ Rozpieszczone/niewdzięczne | Etykietki tylko pogorszą sprawę. Co mogę zrobić zamiast wściekania się? |
| Nic go/jej nie obchodzi. | Dzieci są skupione na sobie i swoich potrzebach. Tak naprawdę nie wiem, co on/a czuję zanim nie zapytam. |
Jeśli chcieliby Państwo porozmawiać z naszymi specjalistami o sposobach wyrażania emocji w relacjach z dziećmi, to zapraszamy do kontaktu telefonicznego, mailowego lub ustalenia terminu indywidualnego spotkania w Poradni. Co do terminów konsultacji prowadzonych w roku szkolnym 2020/2021 znajdziecie Państwo w poniższym linku http://pppolkusz.pl/oferta/terminy-konsultacji-w-roku-szkolnym-2020-2021/.
Materiały opracowano na podstawie:
„Kiedy Twoja złość krzywdzi dziecko. Poradnik dla rodziców”, McKay M., Fanning P., Palg K., Landis D.
„Szanujący rodzice, szanujące dziecko”, Hart S., Kindle Hodson V.
Opracowała mgr Marta Rak
psycholog, PPP Olkusz